Fehim Paşa Konağı
Hayati Asılyazıcı
Konak geleneğimizin tarihsel geçmişi vardır. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun padişahları konak geleneğini sadrazam, vezir ve paşaları ile sürdümüşlerdir. Mimar Sinan’ın Osmanlı mimarisinin yaratılışında başlıca ağırlık merkezi olarak görüldüğünü biliyoruz. Mimar Sinan’la başlayıp onun yetiştirdiği kalfaların İstanbul’un mimari dokusunu bozmadan tarihsel konakların yapımı giderek önem kazanmıştı. Bugünkü İstanbul Osmanlı meraklılarına karşı mimari açıdan bir metropol özelliklerini koruyamaz hale gelmiştir. İşte en son örnek Atatürk Orman Çiftliği’ne kondurulan görgüsüzlük örneği bir Kaç-Ak Konak! Bunları Turgut Özakman’ın (1 Eylül 1930-28 Eylül 2013) doruk oyunlarından biri olan Fehim Paşa Konağı adlı oyunun eleştirisini yaparken anımsadım!
Özakman, Fehim Paşa Konağı’nı yazmadan önce oyun yazarlığını Osmanlı tarihi içinde bir başka boyutta geliştirdi. Cumhuriyet döneminin aydınlanma yazarlarından Reşat Nuri Güntekin’in (25 Kasım 1889-7 Aralık 1956) Değirmen (1944) adlı romanını Sarıpınar 1914 başlıklı uyarlamasıyla tiyatroya taşıdı (1968). Cumhuriyet tarihimizin en önemli tiyatroya uyarlama örneklerinden biridir Sarıpınar 1914. 1914 tarihi zaten Osmanlı İmparatorluğu’nun bir kaos içinde olduğunu da göstermektedir. Ancak Mustafa Kemal’in Çanakkale Zaferi ile şavkı ülkeye ve dünyaya yayılacaktır (1915). Bir Şehnaz Oyun, müzikli komedi (Enka Ödülü 1984-85) ülkemizde çok sayıda ödenekli ve ve özel tiyatrolarda oynandı. Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te sahneye kondu. Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetim boşluğunu en iyi veren bir sahne yapıtıdır. Cem İdiz’in müziği ile oyun müzikal olarak ağırlık kazandı. Bu dizideki üçüncü oyun Resimli Osmanlı Tarihi adlı yapıtıdır. 1980-81 döneminde Ankara Sanat Tiyatrosu’nda oynandı ve aynı yıl Ankara Sanat Kurumu Ödülü’nü aldı. Ertesi yıl İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda sahneye kondu ve İsmet Küntay Ödülü’nü aldı (1982-83). Resimli Osmanlı Tarihi adından da anlaşılacağı gibi oyun gereği imparatorluğun güldürü türünde eleştirilmesidir. Ama her iki müzikli oyun ölçülü, tartımlı ve olağanüstü başarılı biçimde yazılmıştır.
Turgut Özakman’ın doruktaki oyunu diye nitelediğim Fehim Paşa Konağı, Özdemir Nutku’nun Seçici Kurul Başkanlığı’nı yaptığı İş Bankası Tiyatro Büyük Ödülü’nü kazandı (1979-80). Fehim Paşa, Abdülhamit’in başhafiyesidir. Olay, 1876 anayasasını 2. kez onaylaması sırasında başlar. Oyuna da bundan sonra konu olur. Yazar Özakman Fehim Paşa kompozisyonu ile inanılmaz bir karakteri tiyatromuza taşır. 2. Meşrutiyet’in ilan edilmesiyle (1908) Hürriyet türküleri, Hürriyet marşları ile oyun sonuçlanır. Yazar çok boyutlu biçimde bu süreleri irdelemektedir. Meşrutiyet gibi önemli tarihleri vurgulayarak hem ülkenin görüntüsünü, hem de olayların irdelenişindeki ironisini nasıl olağanüstü düzeyde verdiğini gözlemliyoruz.
Turgut Özakman uyarlama ile başlayıp üç oyunla tamamladığı tarihsel kesitli, derinliği olan boyutlu oyunlarla bir başka geleceğini de muştuluyordu. Örnek vermem gerekirse Şu Çılgın Türkler (2005) sayısız baskıları ile Türkiye’de rekor kıran bir yapıt oldu. Bu yapıtından sonra; Korkma İnsancık Korkma (1994), Romantika (2000),19 Mayıs 1999 Atatürk Yeniden Samsun’da, Diriliş-Çanakkale 1915 (2008). Ülkemize, aydınlarımıza, sanatçılarımıza, Cumuriyetçilerimize, Atatürkçülerimize halkımıza bu kitaplar birer armağandır.
Fehim Paşa Konağı’nı üç ayrı özel tiyatroda izlemiştim. Bu dönem İstanbul Şehir Tiyatrolarında sahnelenen Fehim Paşa Konağı, yazarın ve tiyatronun ününe yakışan bir çalışmaydı. Kemal Kocatürk sanat yaşamında başarılı çalışmalarını sürdüren bir tiyatro insanıdır. Fehim Paşa Konağı kolektif başarının seçkin bir örneği olarak, İsmet Küntay Tiyatro Ödülleri’nin Yılın En Başarılı Yapım Ödülü’nü aldı (2015-16). Açık biçim tiyatro örneğinden ve geleneksel tiyatro anlayışından yararlanarak sahneye koymuş ve anlatmaya çalıştığı başarıyı ekip çalışması olarak sağlamıştır. Kolektif başarı Kocatürk’ün sahneye koyduğu yorumla ve bütün oyuncularla gerçekleşiyor. Sahne tasarımı ile Sırrı Topraktepe, giysileri ile Almila Altunsoy ve Hüseyin Tuncel’in müzik grubunun katkılarını beğenerek izledim ve dinledim. Görülmesi gereken bir oyun.
Hayati Asılyazıcı
ALINTI: AYDINLIK 10 Mayıs 2016, 10:10
