KADIN ERKEK İLİŞKİSİ VE BÖLÜNME
‘İki çarpı iki’
Benzersizliğiyle bence dünyanın en büyük deneme tiyatrosudur, Szajna’nın Tiyatro Stüdyosu.
Bu örnekler bitmez ama ben Behiç Ak’ın oyunlarında büyük içerikli deneme tiyatrolarının özelliğini bulurum. Az kişili, ağır konulu oyunları hep başarılı oyunlardır. Behiç Ak’ın da mizahın gücünden gelen inanılmaz bir ironisi vardır.
HAYATİ ASILYAZICI
Ne denli klasik sözcük ya da tümce olursa olsun, değişmez kural gibidir; her tiyatro yapımı yazarıyla başlar, izleyicisiyle buluşur. Olay tamamlanmıştır, ilk izlencede görüldüğü gibi. Ne var ki, emek unsuru birleşik ve kolektif çalışmayı gerektiriyor. Yönetmen, oyuncu, sahne, giysi ve ışık tasarımları bir araya gelmeden sonuçlanmıyor bir yapım. Yazar ve oyuncu, bir tiyatro olayını gerçekleştirebiliyor. Bu ikilinin en yalın örneği, Grokowski’nin “Laboratuvar Tiyatrosu”dur. Ne var ki, Grotowski de “Laboratuvar Tiyatrosu” adını kullanmış olmasına ve afişi, kendine özgü dekor ile giysi tasarımı olmasına karşın, bir boş alanda, toprak zeminde tek kişilik ya da iki kişilik oyun oynanabilir. Bu bile Grotowski’nin Yoksul Tiyatro kavramına ya da yorumuna uymamaktadır. Afişler, duyurular bile Yoksul Tiyatro’ya ivme kazandırmaktadır.
YALIN BAŞARI
Gene de deneme tiyatroları, yorum zenginliğine karşın, daha ekonomik yapımlardır denebilir. Bunların da ayrılı (istisnası) vardır. Josef Szajna, biraz da Tadeusz Kantor deneme tiyatroları’nın ‘istisnai’ örnekleridir. Deneysel (Eksperimental) tiyatroların kitaplarına bakınız; Josef Szajna’nın (Yusef Şayna okunur) deneme tiyatrosu olağanüstü büyük yapımlardır. “Dante” oyunu, Gteri’de başlar, salonda ve sahnede devam eder. Benzersizliğiyle bence dünyanın en büyük deneme tiyatrosudur, Szajna’nın Tiyatro Stüdyosu.
Bu örnekler bitmez ama, ben Behiç Ak’ın oyunlarında büyük içerikli deneme tiyatrolarının özelliğini bulurum. Az kişili, ağır konulu oyunları hep başarılı oyunlardır. Behiç Ak’ın da mizahın gücünden gelen inanılmaz bir ironisi vardır. Kadın erkek çelişkilerinde Behiç Ak, insan ilişkilerindeki ikilemi (zamanla iki iken dört olur bu ilişkiler) ister karı koca olsun, ister ayrı çelişki ve uyumsuzlukları inanılmaz güzellikte irdelemektedir.
Doğal olarak insan ilişkilerinde, toplumsal çalkantıların da fotoğrafını verir. Eleştirel gözlemlerinde asıl çiziminden uzak duruyor. İronisi, taşlaması, eleştirel çözümlemesi… “İki Çarpı İki” bu yalın başarıyı sağlam kurgusuyla ortaya koymuştur.
İKİ KİŞİNİN, DÖRT KİŞİLİK ROLÜ OYNAMASI
Yönetmen Serpil Tamur, en başarılı denemesini bu oyunda yapmaktadır. Oyunu alabildiğine ve olağanüstü başarıyla sahneye koymuş. Oyunun dramaturji bakımından çözümlemesi ve yorumu da çok başarılıydı. İki kişinin, dört kişilik rolü oynaması, kolay olması olanaksız gibi görülebiliyor oyun okunduğunda. Bu ikilem yaratabilirdi. Yönetmen Serpil Tamur, iki yetenekli ve güçlü oyuncuya; Seray Gözler Yeniay ve Adnan Biricik’e, güç ve yoğunluğu ve ağırlığı olan rolleri paylaştırıyor. Aktarılması güç olan rolleri ve karakterleri olağanüstü güzellikte çözümlüyorlar. Birbirinden ayıramadım başarılarındaki denge, terazi’sel bir ikili oyun olayı. Ne ki, dört rolü de birbirinden ayırt edici düzeyde, görselliğe taşıyorlar. Kompozisyon oyunu olarak da büyük boyutla sergileniyor.
Dekor ve giysi tasarımıyla Şirin Dağtekin Yenen, görsel ve işlevsel katkı sağlıyor; “İki Çarpı İki” oyununa. Görülmesi gereken bir oyun.
