ELEŞTİREL BAKIŞ
HAYATİ ASILYAZICI
hayatiasilyazici@aydinlikgazete.com
12. Uluslararası Karadeniz Tiyatro Festivali – 3
Romanya Baia Mare Tiyatrosu ve diğerleri
Romanya, her yıl yapılmakta olan Karadeniz Tiyatro Festivali'ne özenle hazırlanan değişik tiyatrolarla katılmaktadır. Köklü bir geçmişi ve geleneği olan Romen tiyatrosu, Caragiale'den bu yana ünlü yazarlar yetiştiren bir tiyatro okuluna sahiptir. Fransız oyun yazarı Ionesco, “absürd-soyut” tiyatronun yaratıcısı diye bilinmektedir. Aslında Ionesco'nun etkilendiği ilk ve tek isim Caragiale'dir. Romen yönetmenler, dünya klasiklerini, özellikle Shakespeare ve Molier gibi yazarların sahnelenişinde önemli yorumlar ve yenilikler yapmaktadır. Giderek Antik Yunan tiyatrosunun önemli tragedya ve komedya yazarlarının oyunları ile ilgili yorumlarına da çağdaş sentezler getirmektedir. Bir başka açıdan Romen tiyatrosuna baktığımızda, Doğu-Batı tiyatrosunun analiz ve sentezinin başarılı örneklerini görebiliyoruz.
Baia Mare Tiyatrosu, Marius von Mayenburg'un yazdığı, Cristian Ban'ın yönettiği “Soğuk Çocuk” adlı oyunu sahneledi. Kurgusu ve yorumuyla yukarda belirttiğim özellikleri içeren bir yapımla karşılaştık. Değişik hobileri olan genç bir adam… Birbirinden nefret eden bir çift… Aile olgusuna daha fazla katlanamayan ve dünyayı dolaşmak isteyen bir baba… Hayatta yolunu yitirmiş bir anne… Eski Mısır bilimine tutkulu yalnız bir kız… Erkek arkadaşa sahip olmanın ne demek olduğunu merak eden yürekli başka bir kız… Sevgilisi tarafından sürekli aldatılan bir genç! Sıradan bir gecede bu 8 karakter bir rastlantı sonucu bir kasaba barında buluşur ve yaşamlarındaki değişikliği, tempolu bir oyunla sergiler.
Karakterlerin her biri bir oyuna konu olacak kadar insan ve toplum ilişkilerini ilgilendiren ve irdeliyen derinlikteydi. Oyunun ustaca kurulmuş kurgusu, dolantı komedisini aratmayacak düzeydeydi. Konu edilen 8 karakterin uyumsuzluğu-absürdlüğü oyuna ayrı bir renk katıyordu. Artı, takım oyunculuğu kolektif bütünleşmenin seçkin bir örneğiydi.
Ünver Oral, şenliğe Karagöz gösterisiyle katıldı. Gölge oyununun ustası Oral'a, Lütfiye Meserret Oral yardım etti. Ünver Oral'ın sunduğu “Karagöz Salıncakçı” gösterisini çocuklarla birlikte izledim. Karagöz, Ortaoyunu, Tulûat geleneksel tiyatromuzun en önemli oyun türlerindendir. Karagöz'ün geçmişi 16. Yüzyıl'a dayanır. Bir gölge oyunu olarak Karagöz'ü, Ortaoyunu'nu, Tulûat tiyatrosunu eğitim kurumlarımıza sokarak yaşatmanın yollarına bakmalıyız. Bu alanda çok az örnekler verilmiş. Ama yine de yeterli olmamakla birlikte belirli bir ölçüyü koruduğunu ve özünü yitirmediğini söylemeliyim. Sermet Çağan, Haldun Taner ve Turgut Özakman'ın oyunlarında geleneksel oyunlarımızın göstermelik yönlerine rastlayabiliyoruz. Genç yazarların geleneksel tiyatromuzla ilgilenerek yeni yapıtlar yazmalarının zorunluluğuna inanıyorum. Doğu-Batı tiyatrosu sentezini o zaman daha iyi değerlendirebiliriz.
Polonya Chance Tiyatrosu tek kişilik bir oyun olan “Jeppe”yi sundu. Ewa Kaleta'nın yazıp yönettiği oyunu Marcin Zarzeczny, olabildiğince başarıyla oynadı. Oyun, Lars von Trier'in “Budalalar” filminden uyarlanmış, filmin ana karakterlerinden biri olan Jeppe'yi konu almıştı.
İstanbul Devlet Tiyatrosu, Yasmina Reza'nın yazdığı, Zeynep Avcı'nın Türkçe'ye çevirdiği “Vahşet Tanrısı” adlı oyununu sergiledi. Oyun başarıyla oynandı. Ülkü Duru, Zafer Algöz, Zerrin Tekindor ve İşdar Gökseven olağanüstü karakter çözümlemeleriyle dikkati çekti. Oyunu Celal Kadir Kınoğlu başarıyla yorumlamıştı.
Kapanışı, Ekvador'dan gelen Colectivo Mano3 Tiyatrosu, “Hoşçakal Santiago” adlı oyunuyla yaptı. Oyun, Ekvador'dan kalan bir hoş sadâ idi.
