.jpg)
Güngör Dilmen KALYONCU (1930 Tekirdağ – 8 Temmuz 2012 İzmir)
Güngör Dilmen, İzmir'de 8 Temmuz Pazar saat: 14.45 de Öldü
Türk Tiyatrosunun usta yazarı Güngör Dilmen Kalyoncu: Medical Park İzmir Hastanesinde 57 gündür yoğun bakım ünitesinde yatıyordu. Hastane yetkilileri Pazartesi (9 Temmuz 2012) tarihinde bu konuda basın açıklaması yapacaklar. Güngör Dilmen’in defin töreni 10 Temmuz Salı günü olarak düşünülmekte olup, ailesi tarafından ayrıca bildirilecek ve bu konudaki kesin program sitemiz tarafından da okurlara ulaştırılacak.
Cenaze Töreni: Güngör Dilmen için Salı günü saat 15.00 de Devlet Tiyatrosu Konak Sahnesinde yapılacak törenin ardından; İkindi namazı; Beşikçioğlu Karşıyaka Camiinde kılınacak ve daha sonra (Doğançay Karşıyaka Mezarlığı'na) defnedilecektir.
Güngör Dilmen KALYONCU (1930 Tekirdağ – 8 Temmuz 2012 İzmir)
Bilinen adıyla Güngör DİLMEN, (1930 – Tekirdağ) Oyun yazarı, dramaturg.İstanbul İngiliz Ortaokulu’ndan ve Çapa Lisesi’nden mezun olduktan sonra başta kimya bölümü okuyan Dilmen daha sonra fikrini değiştirip filoloji bölümünden mezun olmuştur. Yaptığı bu karar değişikliğini kendisi bir röportajında şöyle ifade eder:“’Oyun yazmak istiyorum.’ dedim kendime; ama kaynağına gitmek gerekiyordu. Kimya bölümünden İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Filoloji Bölümü’ne geçtim.” (Altın, 2006)Yazarın tiyatroyla tanışması 13-14 yaşlarında Shakespeare’i okuması ve çok etkilenmesiyle olur. “Ben tiyatroya kapıdan değil bacadan girdim.” sözleriyle bu olayı anlatır. (Altın, 2006)Tel-Aviv’deki Habimah Tiyatrosu’nun misafiri olarak bir süre için İsrail’e gitti, sonra Yunan Hükümeti’nin yardımıyla Atina’da bir müddet kalarak Epidauros’ta klasik Yunan tragedyalarının sahneye konuş çalışmalarını izledi. 1961’de Fulbright bursuyla Amerika’ya Yale Tiyatro Okulu’na gidip, tiyatro yazarlığından çok rejisörlük, sahne ışığı, dekor gibi dallarla ilgilendi. Halen İstanbul üniversitesi Devlet Konservatuarı Tiyatro Bölümü'nde öğretim görevlisidir.
Konularını genellikle tarihten ve mitolojiden alan oyunlarında kullandığı gelişmiş dil ve tekniklerle dikkati çeken oyun yazarı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Filoloji Bölümü'nü 1960'ta bitirdi. Ertesi yıl burs alarak gittiği ABD'de, tiyatroda ışıklandırma teknikleri ve oyun yazarlığı eğitimi gördü. Aynı yıl Tel Aviv'deki Habimak Tiyatrosu ile Yunanistan'daki Kraliyet Tiyatrosu'nda (bugün Ulusal Tiyatro) araştırmalar yaptı. 1964'te İstanbul Belediye Şehir Tiyatrosu'nun ışıklandırma bölümüne girdi. 1966'da işine son verilince İstanbul Radyosu'nda dramaturgluğa başladı. 1971'de İngiltere'de Durham Üniversitesi'nde, 1982-83'te Anadolu Üniversitesi'nde ders verdi. 1976-80 arasında İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları'nda dramaturgluk ve Araştırma-İnceleme Bölümü başkanlığı yaptı.
Dilmen, yapıtlarında mitolojiden ve tarihten en çok yararlanan yazarlardandır. Midas üçlemesinin ilk oyunu olan Midas'ın Kulakları, 1959'da Sinema-Tiyatro dergisinin açtığı yarışmada birinci seçildi ve aynı yıl Gençlik Tiyatrosu'nda, ertesi yıl da Devlet Tiyatrosu'nda sahnelendi. Dilmen'in en tanınmış yapıtı olan ve Kral Midas'ın kişiliğinde büyüklük tutkusunu başarıyla sergileyen oyun, Ferit Tüzün'ün müziğiyle iki perdelik bir opera haline getirildi ve 1978'de İstanbul Devlet Opera ve Balesi'nde sahneye kondu. Üçlemenin öteki oyunları Midas'ın Altınları (1969) ile Midas'ın Kördüğümü (1975) Devlet Tiyatrosu sahnelerinde oynandı. Dilmen, Akad'ın Yayı (Devlet Tiyatrosu, 1967), Kurban (Gülriz Sururi-Engin Cezar Tiyatrosu, 1967 ve Devlet Tiyatrosu, 1980), Deli Dumrul (Devlet Tiyatrosu, 1979), Ben, Anadolu (Kenter Tiyatrosu, 1985) gibi oyunlarında da mitolojiden yararlandı. Ben, Anadolu, T. S. Halman tarafından I, Anatolia adıyla İngilizce'ye çevrildi (1991) ve Londra'da da sahnelendi. Gülriz Sururi-Engin Cezar Tiyatrosu'nca oynanan Canlı Maymun Lokantası (1964, 1993) ise Batı dünyasının gelişmişlik ve gelişmemişlik kavramlarıyla Doğu'nun madde ve duygu kavramlarını karşı karşıya getirir.
Dilmen'in Türkiye'nin yakın tarihiyle ilgili oyunu İttihat ve Terakki, Gülriz Sururi-Engin Cezar ve Dormen tiyatrolarının ortak yapımı olarak 1969'da sergilendi. Öteki tarihsel oyunları arasında Bağdat Hatun (Devlet Tiyatrosu, 1974, 1980), Hasan Sabbah (1983) ve Mithat Paşa sayılabilir. Dilmen'in "Devlet ve İnsan" adlı oyunu Orhan Asena'nın "Yıldız Yargılanması"yla birlikte Devlet ve İnsan/Yıldız Yargılanması (1990) başlığıyla yayımlandı. Bütün oyunları Toplu Oyunları (1993-98, 4 cilt) adı altında yeniden basıldı. Dilmen'in ayrıca Kuyruklu Masallar (1979, 1995) ve Mavi Orman adlı çocuk kitapları vardır.
Eserleri
• Ayak Parmakları (1960)
• Avcı Karkap (1960)
• Canlı Maymun Lokantası (1964) -Halkevleri Genel Merkezi Şinasi Efendi Tiyatro Ödülü-
• Midas'ın Kulakları (1965) -Sinema-Tiyatro dergisinin bir perdelik oyun yarışmasında birincilik-
• Kurban (1967) -İlhan İskender Armağanı-
• Anzavur (1970) -Yunus Nadi Armağanı'nı Oktay Arayıcı ile paylaştı-
• Bağdat Hatun (1982)
• Deli Dumrul (1982) -Muhsin Ertuğrul Oyun Ödülü-
• Akad'ın Yayı (1982)
• Ak Tanrılar (1983) -TDK Tiyatro Ödülü-
• Hasan Sabbah (1983)
• Küp Hamit (1967)
• İttihat ve Terakki (1969)
• Midas'ın Altınları (1969)
• Midas'ın Kördüğümü (1975)
Ödülleri
• Sinema – Tiyatro Dergisi, 1959, Birincilik ödülü, Midas'ın Kulakları
• Halkevleri Genel Merkezi, 1963, Şinasi Efendi Tiyatro Ödülü, Canlı Maymun Lokantası
• İlhan İskender Armağanı, 1967, Kurban
• Yunus Nadi Armağanı,
1970, Anzavur
• Türk Dil Kurumu, 1975, Ak Tanrılar
• Muhsin Ertuğrul Oyun Ödülü, 1979, Deli Dumrul
• Enka Sanat Ödülleri, 1984, Devlet Ve İnsan
• Uluslararası Endüstri ve Ticaret Bankası Tiyatro Oyunu Yarışması, 1984, Birincilik,
• Ulvi Uraz Tiyatro Ödülü, 1986, Ben Anadolu: Söylenceden Gerçeğe
• İş Bankası Tiyatro Büyük Ödülü, 1988, Aşkımız Aksaray'ın En Büyük Yangını
• İsmet Küntay ödülü, 1990, Aşkımız Aksaray'ın En Büyük Yangını
• Kültür Bakanlığı Ödülü, 1990, Troya İçinde Vurdular Beni
http://www.tiyatro.turktelekom.com.tr/gungor_dilmen_kalyoncu.html
9 Temmuz 2012
İBB Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmeni H. Zafer Şahin’in Güngör Dilmen İle İlgili Basın Açıklaması
Çağdaş Türk Tiyatrosu’nun oluşmasına ve gelişmesine büyük katkı sağlayan oyun yazarımız Güngör Dilmen; mitoloji, tarih ve güncel sorunlarla harmanladığı yapıtlarıyla, anlatımlarıyla ve bizzat katkılarıyla tiyatromuzda unutulmayacaklar arasında yer alacaktır. Ailesine, tiyatro insanlarına, tiyatro severlere sabır ve başsağlığı dilerim.
Hilmi Zafer Şahin
İBB Genel Sanat Yönetmeni
BİR ÇINARIMIZ DAHA MI?
Tansu BELE
Tiyatromuzun, bütün sanat dallarımız gibi budanan ve yok edilen ormanlarımıza dönüştürüldüğü şu günlerde değerli oyun yazarımız Güngör Dilmen’in kaybı bir kez daha eksiltti bizleri. Kültürümüz, sanatımız ve en önemlisi tiyatromuz adına!
Tiyatro oyunsuz olur mu? Elbette olmaz. Temeli oyundur tiyatronun; binayı kuran da oyundan, yani “proje”den yola çıkarak onu somuta dönüştüren mimarı, yani rejisörü/ yönetmenidir. Oyuncularsa yapının işçileri, temel taşlarıdırlar ve projeyi somutlaştırır, canlandırırlar. Proje olmadan bina yapılabilir mi? İşte tiyatromuzun oyun yazarları aynı zamanda bu “yapılanma”nın tasarımcısıdırlar ve tasarım, soyutun/ düşüncenin somuta/ yaşama evrilebilmesinin ilk adımıdır. Sanatın gücü işte o tasarımda gizlidir. Yani sanatsal düşüncede…
Cumhuriyet dönemi çağdaş tiyatromuzun ilk adımlarının seslerini, cumhuriyet kuşakları olarak bizler oyun yazarlarımızın yapıtlarında duyduk. Onlar, tiyatro sahnesinde ete kemiğe bürünerek bizlere sesleniyorlardı: Aydınlanmamızın sesiydi çağdaş tiyatromuz, Haldun Taner ustanın, Güngör Dilmen ustanın ve daha nicelerinin “proje” lerinden somuta evrilerek…
Güngör Dilmen’in “Canlı Maymun Lokantası”nı ilk kez 1960’larda TMTF (Türkiye Milli Talebe Federasyonu) sahnesinde sergilendiğinde izlemiştim. Çok genç bir üniversite öğrenci-siydim: Kapitalizmin (emperyalizmin) iğrençliğini ve insan ahlâkını bozan, çağdaşlığı karalayan, insanı yozlaştırıp insanlığından çıkaran, uygarlığına yakışmayan, onu bile yok edecek gücüyle küresel yıkıcılığa ulaşan yüzünü görmüş, midemin bulanmasını engelleyememiştim. Bu oyunu yazabilen yazarın, ancak ülkesinin aydınlanmasına ve emperyalizme kafa tutuşuna tutkun bir kişi olabileceğini düşünmüştüm. Yıllar beni yanıltmadı: Güngör Dilmen; sevgili Anadolu’sunun kadim kültürü içinde yoğrulmuş yapıtlarını birer birer toplumumuza sundu: Galile’nin Günahları, Osmanlı Dram Kumpanyası, Kurban, Ben Anadolu, Bağdat Hatun, Deli Dumrul, Midas’ın Altınları, Midas’ın Kulakları, Midas’ın Kör Düğümü, Akad’ın Yayı, Troya İçinde Vurdular Beni, Hakimiyeti Milliye Aşevi, Aşkımız Aksaray’ın En Büyük Yangını…
Kanımca tiyatro oyununu, edebiyat yapıtı kapsamında değerlendirmek gerekir. Bunun için Güngör Dilmen’in oyunları tiyatromuza olduğu ölçüde edebiyatımıza da özgün yapıtlar kazandırmıştır. Bu özgünlük; cumhuriyet devrimlerinin ışığında oluşan ulusal kültürümüzün, Anadolu’nun evrensel değerleri (ki bunlar Batı uygarlığının da temelini oluşturur) içinde yoğrularak çağdaş tiyatromuzu yapılandırmasından kaynaklanmaktadır. Güngör Dilmen bu “yapılandırmanın” en önemli “proje ustaları”ndan biridir. En ünlü ve bilinen (Midas Üçlemesi gibi) yapıtlarını burada yinelemeyeceğim. Ama bana göre Hakimiyeti Milliye Aş Evi ulusal kültürümüzün oluşumuna ışık tutan çok önemli bir yapıtıdır: Onun oyunlarıyla tiyatromuza neyi kattığının çok açık bir kanıtıdır. O; Anadolu’nun evrensel (bilge) sesini tiyatromuzda duyurmuştur.
Güngör Dilmen’le birlikte ulusal tiyatromuz bir dayanağını daha yitirdi. Dünyaya ışık olmuş kadim Anadolu kültürümüz bir evlâdını daha yitirdi. Umarım gelecek kuşaklarca
yolundan gidilecektir.
TANSU BELE/ 12 TEMMUZ 2012
******************
.jpg)
Medical Park İzmir
Adres :
Yeni Girne Bulvarı 1825 Sok. No:12 Karşıyaka / İzmir
Telefon : 0 (232) 399 50 50
Faks : 0 (232) 399 50 70
E-Posta : izmir@medicalpark.com.tr
Beşikçioğlu Cami, Karşıyaka, 35540 Atakent, izmir
Haber düzenleme: Tevfik Yalçın evetbenim
evetbenim@gmail.com
