Antalya Devlet Opera ve Balesi’nde : “ZAİDE”
Wolfgang Amadeus Mozart
Antalya Devlet Opera ve Balesi
Hayati Asılyazıcı
Wolfgang Amadeus Mozart’ın çok az bilinen Türklerle ilgili “Zaide” operası, Antalya Devlet Opera ve Balesi’nde ilgiyle izlenmektedir. Bilindiği gibi Mozart’ın (1756-1791) “Saraydan Kız Kaçırma” adlı operası Türklerden söz eden dünyaca ünlü bir yapıtıdır. Az bilinmesine karşın “Zaide” operası, Mozart’ın el yazısı ile oluşturduğu partisyon da : On beş parçadan ibaret iki perde bulunmaktadır. Mozart tarafından asıl adının yazılmadığı yapıta, büyük bestecinin ölümünden sonra notayı ilk olarak basan yayıncı Andre tarafından “Zaide” adı verilmiş. “Zaide” ismi konunun kadın kahramanına öykünerek verildiği anlaşılmaktadır, çünkü “Zaide” konunun kahramanı olmakla birlikte Sultan’ında gözdesidir.
Bu operanın uvertürü de yoktur. Bazı müzik araştırmacılarına göre, sol-majör senfonisinin(K.V.318) “Zaide”nin uvertürü olması olasılığı üzerinde durulmaktadır. Aslında, operadan çok bir şarkılı yapıt olarak yazılmış bulunan “Zaide”nin librettosu ortada olmadığı içindir ki, Mozart’ın üçüncü perdeyi yazıp yazmadığı da henüz kesinlik kazanmamıştır.
“Zaide” operasında daha önce bilinen ve ülkemizde sık, sık oynanmakta olan “Saraydan Kız Kaçırma” operasında olduğu gibi Türklerin hoş görü ve bağışlayıcılığı dikkati çekmektedir. Mozart operalarından önce Türklerin hoş görülü oluşunu Fransız felsefeci Voltaire yapıtlarında ana-motif olarak kullanmıştır.
“Zaide” operasının librettosunu hazırlayan Salzburg’lu saray trompetisti Andrea Schachtner konuyu, adı bu güne kadar bilinemeyen bir yazarın “Saray” adlı eserinden almıştır.
“Zaide” operası ülkemizde ilk kez İstanbul 2010 Kültür Kenti olması nedeniyle; Opera ve Bale Genel Müdürlüğü’nce ilki düzenlenen 1.Uluslararası İstanbul Opera Festivali’nde Topkapı Sarayı’nda oynandı. Bilindiği gibi Topkapı Sarayı’nda yıllarca Mozart’ın “Saraydan Kız Kaçırma” operası oynanmıştır. 1. İstanbul Opera Festivali’nde “Saraydan Kız Kaçırma” operası Yıldız Sarayı’nda oynandı.
Mozart’ın “Zaide” operası, Aytaç Manizade tarafından önce Topkapı Sarayı’nda başarı ile sahneye kondu ve büyük bir beğeni topladı. Aynı operayı 2010-2011 dönemi için Aytaç Manizade Antalya Devlet Opera ve Balesi’nde sahneye koydu. Dramaturgi ve müzik çalışmaları Manizade ve Alexandru Samoila tarafından Mozart müziğine uygun biçimde yorumlandı. Ayrıca orkestra operanın müziğini seslendiriş de sanatçıların yorumlarına başarı ile eşlik etti.
‘Zaide’de Aslı Ayan, ‘Gomatz’da Devrim Demirel, ‘Allazım’da Cengiz Sayın, ‘Osman’da Şafak Güç dörtlüsü bireysel olarak sololarında ve oyunların da çok başarılı oldular. Hoş görülü ‘Sultan Süleyman’da Göksay Yaran bağışlayıcılığı ile de ilgi çekti.
Sahne tasarımında Çağda Çitkaya, kostüm de Ayşegül Alev tasarımlarında özenli ve başarılıydılar.
Uğur Seyrek’in koreografisi, Mustafa Eski’nin ışık düzeni, koro şefi Krastin Nastev’in katkıları “Zaide”nin görselliğini bir kat daha arttırdı.
