Kocatepe deki Başkomutan ı özledim

Kocatepe’deki Başkomutan’ı özledim

Emel Seçen

 

Düşündüm…
 

Bir kez daha düşündüm Mustafa Kemal’i. “Uygar” dünyaya uygarlık dersi veren; işgalci devletin bayrağını çiğnemeyecek kadar doygun, bağımsızlık ve özgürlükten ödün vermeyecek kadar kararlı, halkının çağdaş düzeye ulaşması için hiçbir adımdan kaçınmayacak kadar devrimci Mustafa Kemal’i… 
 

Hiç görmediğim ama eserleriyle yaşamımın her anında var olan, var olmaya devam edecek olan Mustafa Kemal’i. 
 

Sonra Kocatepe’de çekilen o fotoğrafın nasıl doğduğu geldi aklıma. Geçtiğimiz günlerde yitirdiğimiz Fikret Otyam, Cumhuriyet tarihimizin ve Atatürk’ün özel fotoğrafçısı Etem Tem ile 1960 yılında gerçekleştirdiği röportajıyla aktarıyor o fotoğrafın hikayesini. Ulus olma mücadelesinde bağımsız gazetelerin yaygınlaşması, güçlenmesi, kökleşmesi için çaba harcayan Etem Tem ve diğer basın çalışanlarını da (Burhan Felek, Esat Tengizman, Muhterem Gökmen…) saygıyla anarak, Fikret Otyam’ın Etem Tem ile gerçekleştirdiği röportajı ile yazımı noktalıyorum. Etem Tem, Afyon Kocatepe’de yarattığı “anıt fotoğrafı” nasıl çektiğini, ülkenin kaderini belirleyen o sabahı ve ardından gelen günlerde neler yaşandığını Fikret Otyam ile 1960 yılında yaptığı söyleşide şöyle anlatmıştı:

 

YANIP KÜL OLAN TARİHİ FOTOĞRAFLAR

“O sabah Kocatepe’de bulunuyorduk. Taaruz, şafak vakti saat beşte başlamıştı. Mustafa Kemal Paşa, günler ve geceler süren yorgunluğuna rağmen ayakta, vaziyeti adım adım takip ediyor, direktifler veriyordu. Bir ara kumandanlardan ayrıldı. Tek başına, kayalıklar arasında dalgın ve düşünceli dolaşmaya başladı. Zaman zaman sahra dürbünleriyle düşman cephesine bakıyordu… Bir aralık o kayalık tepenin ucuna geldi. Hafifçe eğilmişti. Başparmağı dudaklarının arasındaydı… Hemen objektifimi çevirdim, adeta nefes almayacak kadar bir sessizlik içinde deklanşöre bastım, resmini çektim. Saat 11’di… O gün 7×11 boyunda sekiz on rulo film çektim. Bir kaç tane 10×15 cam… Mustafa Kemal Paşa, bütün gün ağzına bir lokma koymamıştı… Gece geri çekilmeye başladılar. 2 Eylül’de Uşak’a girdik. Vakit yoktu. Ahır bozması bir yerde bir kaç film yıkadım. Fotoğraflar birbirinden güzeldi. Hemen dört tane yaptım, ertesi sabah götürdüm. İçeri aldılar. Berberi traş ediyordu. Odada portatif bir masa, bir portatif karyola, iki iskemle vardı. Bir aralık odayı işaret etti: ‘A be…. Bu bir başkumandan odasına yakışmaz’ dedi. Salih (Bozok) odayı halılarla süsleyeceğini söyledi. Zira o gün Trikopis getirilecekti. Gazi, fotoğrafları aldı, baktı. Parmaklarını fotoğrafların üzerinde gezdirdi ve çekti: ‘Çok güzel’ dedi.
 

9 Eylül’dü… Kadifekale’ye çıkmıştık. Zaman güneş batımına yakındı. Deniz pırıl pırıldı… Şehir ayaklar altındaydı… Körfezde bazı vapurlar vardı… Dumanlıydı vapurlar… Bir rapor geldi. Süvarilerimiz İzmir’e girmişti… ‘Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri’ emri yerine getirilmişti. İzmir bizimdi yine…
 

Sonra mı?.. Ha, evet… Sonra otomobillerle şehre girdik. İlk işim bir fotoğrafçı bulmak oldu. Kocatepe’de çektiğim sekiz on rulo filmi bir Rum fotoğrafçıya verdim. Zaman geçirmek için etrafta biraz döndük, dolaştık… Sonra yeniden geldik. Fotoğrafçı geldiğimizi, içeri girdiğimizi görünce “fotoğraflarınız bir harika!” diye bağırdı. Baktım fotoğraflar daha yaş yaştı… Doya doya baktım…Hakikaten birer harikaydı… Taa Uşak’tan İzmir’e kadar bu anı bekliyordum. Fotoğrafların kuruyup, hazır olması için bir gün daha lazımdı. Ertesi günü gelip almak üzere karargaha, Bornova’ya döndük. Ertesi sabah otomobille indik İzmir’e… Millet yollara dökülmüştü… Bayram vardı… “Biraz sonra Mustafa Kemal gelecek” dedik… İzmir yanıyordu… Ne dost ne düşman belliydi… Fotoğrafçı dükkanının olduğu yere güçlükle varabildik. Fakat ne görelim?.. dükkan yanmıştı… Uşak’ta o ahır bozması yerde yıkaya bildiğim birkaç film kalmıştı elimde… Ötekilerin hepsi fotoğrafçı dükkanıyla birlikte yandı kül oldu…”
 

Kaynak: Fikret Otyam, “Etem Tem” röportajı, Ulus Gazetesi, 4 Aralık 1960, Ankara.

 

AYDINLIK GAZETESİ: Alıntı

09 Eylül 2015 Çarşamba 19:41

 

http://www.aydinlikgazete.com/ozgurluk-meydani/kocatepedeki-baskomutani-ozledim-h76411.html