YAŞAYAN BİR EFSANE İDİL BİRET
Hayati Asılyazıcı
İdil Biret’i yorumlamak, İdil Biret’i çözümlemek, onun inanılmaz enginliklerdeki evrenini, bütün boyutlarıyla anlamak için, İdil Biret’i bilmek gerekiyor. Dünya piyano edebiyatını, dönemlerine göre bestecilerini bilen ve olağanüstü güzellikte yorumlayan bir piyano virtüözü. Sadece olağanüstü bir piyano sanatçısı mı? Saydıklarımın üstüne koyabileceğim dünya boyutundaki görüntüsüyle; o bir büyük müzik insanı. Cumhuriyet aydınlanmasının önde gelen yıldızı; yaşayan efsane; CD’leriyle rekorlara imza atacak. Üretkenliğiyle görülen gerçek budur.
İdil Biret, konser piyanosu alınan her kente, salonunda ilk aydınlanma ışığı olan resitalleriyle büyük katkılar sağlıyor. Yıllardır bu anlayışı destekleyerek ülke geneline konser piyanolarının alımını sağlayanlara, sanatıyla yardımcı oluyor. Bu kez de böyle bir yurtiçi turnesinden döndü ve İstanbul – Kadıköy’deki Caddebostan Kültür Merkezi’nde konser verdi. İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, Hovard Grifiths’in yönetiminde, İdil Biret’e eşlik etti. İdil Biret, Ludwing Van Beethoven’in 2. Piyano Konçertosu’nu (Si bemol Majör Op. 19) olağanüstü güzellikte yorumladı. Beethoven’a son yılların en kapsamlı yorumunu getirdi. Bir Beethoven uzmanı olan Biret, Beethoven’in bütün yapıtlarını CD için seslendirdi. Önümüzdeki günlerde Türkiye ve Avrupa’da satışa sunulacak. Sırada olanlar var: CD’leri tamamlamak üzere, Brahmslar, Chopinler, Rahmaninoflar vb. birbirini izleyecek.
Beethoven’in 2. Piyano Konçertosu, yaşayan efsane piyanistimizin olağanüstü seslendirişiyle, İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası’na da değer kattı. Ünlü sanatçılara, özellikle İdil Biret’e eşlik eden orkestralarda gelişme ve müziksel düzeylerini yükseltme konularında ivme kazanırlar. İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası (İDSO), disiplinli birlikteliğiyle dikkatleri çekiyor. Griffiths orkestramızı ve izleyicilerimizi tanıyan tavırlarıyla, başarılı ve ilgi gören bir düzeydeydi. Bir kısa anımsatma notum var, o da şu: İdil Biret’in konserlerini ya da resitallerini genç piyanistlerin, konservatuarın piyano bölümündeki öğrencilerin izlemelerini; piyano hocalarının CD’lerinden Biret yorumuna dikkat çekerek, kendi öğrencilerine dinletmelerini öneriyorum. Yorum derslerinde İdil Biret’i dinlemek, ders için gereklidir diye düşünüyorum.
Griffiths’in yönettiği konserde ilk seslendirilen; Beethoven’in tek operası “Fidelio” üvertürüydü. Üvertürle, Beethoven havasını yakalamışlardı. İdil Biret’in 2. Piyano Konçertosu ile havaya girmekle kalmadılar, bestecinin, büyük yorumcumuzun biçemine (uslubuna) inanılmaz uyum sağladılar. Efsane piyanistimizle orkestra bir başkaydı. İdil Biret “bis” olarak, W. Kempf, Bach’tan piyanoya uyarladığı bir transkriptasyonunu, üstün güzellikte dinletti.
İkinci bölümde G.Bizet’in ünlü Carmen Suite’i seslendirildi. Carmen’in özgürlüğünün simgesi olan müziği, türünün ve özgür davranışın, aşka karşın özgürlüğünü yitirmeyen bir karakteri betimler. Schedrin’in baleye uyarladığı Carmen Suite, dünya bale repertuarına girmiştir. İlk oynanışını Moskova Bolşoy Balesinde izlemiştim. Schedrin, eşi balerin Maya Plisetskaya için uyarlamış ve olağanüstü ilgi görmüştü. Böylesine sıcak, etkileyici, aşkla-tutku arasında gidip gelen Carmen Suite, 13 sahne ayrımıyla, seslendirilip, başarıyla yorumlandı.
