Çanakkale: Cephedeki Türk askeri
Cumhuriyetimizin 90. Yılında, siz sitemiz okurlarına; Çanakkale Savaşlarının Kahraman 57. Alayı’nın dizinsel tarihini sunmayı görev bildik. Bu çalışmayı bizler için yapan genç araştırmacı yazar Emrah Gürel’e sonsuz teşekkür ediyoruz. Bu çalışma; 57. Alay (alayın asker içinde adlandırılışı “Susuz Aslanlar: 57.Alay) İlk Sancağını kimin elinden aldı, nerelerde savaştı, alay sancağı nerede, bugün Türk Ordusu içinde bir 57. Alay adı altında birlik var mı? Tüm bu sorulara yanıt aradık.
Birleşmiş Milletlere üye; monarşi devletlerinin dışında en uzun yaşayan Cumhuriyetleri birlikte düşünelim.Yine dünyada 7-8 yılda (1915-1923) iki büyük savaş yaşamış, bunun sonucunda 90 yıldır yaşayan bir cumhuriyet kurmuş başka bir millet var mıdır? İşte bu soruları arka arkaya sorduğumuzda; geldiğimiz noktada; kazanımlarımızın ne büyük özverilere dayandığı anlaşılacaktır. Cumhuriyet Bayramınız Kutlu Olsun!..
evetbenim.com
Susuz Aslanlar: 57.Alay
Not etmek üzerine
Araştırdığım konu başlıkları arasında en üst sırada bu yazıyı ekranınıza taşıyacak olmanın heyecanı içindeyim. Kendi alanında iddialı ve herkesin ucundan en az bir cüz (bölüm) bildiği bu konular üzerinde duracağım. Bilindik yanlarını bir tarafa bırakıp, bahsedilmemiş yanlarına değinelim.
Dünya insanlık tarihine mâl olmuş bir olay: Çanakkale Cephesi
Aslında bu başlık biraz iddialı. Bu cephenin tüme varımı olan WWI (Birinci Dünya Savaşı) toplumların birbirini kısıtlı olanaklarla katletmeye çalıştığı, sanayileşmiş dünyanın ilk büyük savaşı. Bu çarpışmanın içerisinde Marne cephe savaşlarından tutun da Kanal harekâtına kadar birçok çarpışma yaşanmış. Bu muharebeler içerisinde Çanakkale'de yaşanılanlar da önemli bir yer alıyor.
Çıkarımları özetlersek;
· 1917'deki Ekim devrimi, boğazı sıkılmış Rus çarlık yönetiminin son yardım çağrılarına da bütünleme desteğinin gitmemesi ile filizleniyor.
· İstanbul'un tarihi eserleri İngiliz ve Fransız gemilerinin top saldırılarıyla yok olmuyor, Doğunun geri kalmış uygarlıkları içerisinde, Doğunun Batı etkisinde yetişen aydınları için, Batının yenilmez olmadığı savına somut bir kanıt ortaya çıkıyor.
· Sonucunda büyük savaşın en az iki yıl daha uzamasına neden oluyor.
Özele Etkileri
Çanakkale cephesi, elde kalan son kara parçalarındaki Osmanlı toplumlarının uluslaşma sürecine ivme katıyor. Öznesel anlamda çıkarımlardan bahsedelim.
· Bu savaş bir bakıma devleti âli payitahtının (yüce devletin başkentinin), yani kalbinin yanına vurulmuş bir bıçak darbesi.
· İttihat Terakki Partisi ile ikinci kez meşruluk (anayasal haklar) katılmış bir monarşinin (saltanatın) kaybettiği topraklarını alması için son şans.
· Kendisine azınlıklar tarafından darbe vurulduğunu düşünen payitaht varislerinin (mirasçılarının) vatan savunmasına katılarak egemenliklerini (meşruluklarını) ispatları için son fırsat.
· Uzun süren askerlik sürelerinin toplumda yarattığı karşıt (muhalif) kesimi susturmak için tek şans.
· Altınlara boğulan aşiretlerin yabancı uluslarla işbirliği yapması, devlete yabancılaşması ve bunun yerine devletin kuru ekmekle beslenen asıl (asli) unsurlarına dönüşü.
· Vatanın öz çocuklarından kurulacak bir ulusun atalarının ilk cengi.
cephede Yeni Zellanda askerleri
Sekiz Buçuk Ay Savaşı
· Birinci dünya savaşının gidişatını değiştiren bu savaşın çıkarımlarından ve özele etkilerinden kısaca söz ettikten sonra Çanakkale Savaşı konusuna değinelim.
· İngiltere öncülüğünde (Churchill'in taslağını hazırladığı) müttefiklerin Mısır'a yerleştirdikleri kuvvetlerini Çanakkale boğazından geçirmek suretiyle Osmanlı Devleti'ni safdışı bırakmayı,
· Çarlık Rusyası'na lojistik destek sağlamayı ve bu lojistik destek yolları üzerinde kontrol noktaları oluşturmak suretiyle sömürgeleriyle bağlantısını güçlendirmeyi,
· Nihayetinde bu cepheyi kapatmak suretiyle (henüz savaşa girmemiş Bulgaristan'ın da tarafsızlığını korumasını sağlamayı) Almanya'yı orta Avrupa'da bırakıp cepheleri arasına girmeyi amaçlamaktadır.
· Son Balkan Harbi faciasını yaşayan Osmanlı ordusu da Almanya'nın en zayıf karnıdır.
Plan teoride mükemmel gözükmektedir.
.jpg)
bölgenin coğrafi yapısı
Kısa Çanakkale Savaşı Kronolojisi
· İtilâf Devletleri’ne ait altı savaş gemisi Çanakkale Boğazı’na gelerek top atışında bulunur. Bu bombardımanda bir top mermisi Seddülbahir cephaneliğine isabet eder. Kasım 1914
· İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti ile savaş kararı alır. Ocak 1915
· Çanakkale kıyı şeridi İngiliz ve Fransız donanması tarafından bombalanır. Esas amaçları Osmanlı kıyı bataryalarının etkili menzilini ölçme amacı taşıyan bu armada görevini yerine getirdikten sonra geri çekilir. 19 Şubat 1915
· Çanakkale kıyıları tekrar yoğun bombardımana tutulur. Aynı zamanda mayın keşfi ve imhası için müttefik kuvvetler çalışma başlatırlar. Ertuğrul, Seddülbahir, Kumkale ve Orhaniye bataryaları ağır hasar görür. 25-26 Şubat 1915
· Müttefik donanması tüm gücüyle taaruza geçer. Aynı gün içerisinde büyük bir hezimete uğrayarak ve ağır hasar görerek geri çekilmek zorunda kalırlar. 18 Mart 1915
· Müttefik kuvvetlerin (İngiltere, Fransa, Yahudi gönüllü birlikleri, Fas, Cezayir, Tunus, Avustralya ve Yeni Zellanda) ilk kara taaruzu gerçekleşir. 25 Nisan 1915
· Birinci Kirte Savunması 28 Nisan 1915
· İkinci Kirte Savunması Mayıs 1915
· Üçüncü Kirte Savunması Haziran 1915
· Birinci Kerevizdere Savunması 21 Haziran 1915
· Zığındere Savunması ve müttefik kuvvetler cephe gerisinde bulunan hastaneyi bombalar ve bunun sonucunda on bini aşkın şehit verilir. 28 Haziran 1915
· İkinci Kerevizdere Savunması 12 Temmuz 1915
· Müttefik kuvvetlerin Suvla çıkartması. İsmailoğlu ve Yusufçuktepe’ye kadar ilerlerler. Aynı anda 9'uncu İngiliz
Kolordusu'na bağlı ANZAC kuvvetleri de Anafartalar bölgesine çıkartma yapar. Gerçekleştirilen saldırılarda Kanlısırt savunması başarıyla icra edilir. Müttefik kuvvetlerin eline geçmez. 6 Ağustos 1915
· Birinci Anafartalar Taaruzu. Yarbay Mustafa Kemal'in emriyle -fazladan bir tümen de dahil bölgedeki tüm kuvvetlerin karşı taaruzudur. Bu saldırı sonucu müttefik kuvvetler Kireçtepe ve Mestantepe hattına çekilmek zorunda bırakılır. 10 Ağustos 1915
· İkinci Anafartalar Taaruzu. Bir karşı taaruz olarak icra edilen bu harekât sonucunda kayıpların olmasına rağmen düşman direnci kırılır ve müttefik kuvvetlerin zaiyatı Türk güçlerinin iki katından fazladır. 21 Ağustos 1915
· Fiili savaş biter. Eylül 1915
· Müttefik kuvvetler tüm kuvvetlerini gizlice çekerler. Aralık 1915
57.Alayın İlk Çarpışması: Çanakkale Cephesi
· 19'uncu Tümene bağlıdır.
· Komutanı Hüseyin Avni Bey'dir.
· 1 Şubat 1915'te Tekirdağ Yarkışla'da kurulduğu rivayet edilir.
· 22 Şubat'ta Yb. Mustafa Kemal tarafından sancağı Hüseyin Avni Bey'e teslim edilmiştir.
· 25 Şubat'ta alay Eceabat'a varır.
· 25 Nisan sabahı Bigalı köyünden Arıburnu'na intikal eder.
· Kendisinden sayıca çok üstün olan müttefik güçlerin askerlerine uzun süre mukavemet gösteren ve birçok defa karşı taaruzlarda bulunan kahraman alay mevcudunun tamamına yakınını kaybeder. Alayın komutanı Hüseyin Avni Bey ve komuta ekibi 13 Ağustos 1915'te şehit düşer. Yerine Binbaşı Hayri Bey atanır.
· Çanakkale Muharebeleri’nden sonra 30 Kasım 1915’te Sultan V. Reşat’ın iradesiyle altın, gümüş imtiyaz ve harp madalyaları verilir. Bu madalyalar, 25 Nisan 1916 tarihinde İstanbul – Şile arasında bulunan Çelebi Köyü’nün Kuzeydoğusunda toplanan alayın sancağına törenle takılır.
Türk ve ANZAC askerleri
Kısa Galiçya Savaşı Kronolojisi
· Devam eden muharebelerde Ruslar, Avusturya – Macaristan topraklarında ilerler. Haziran 1914
· Daha sonra Almanlar tarafından durdurulur.
· Cephe yaklaşık bir buçuk sene sakinliğini korur.
· Toparlanarak tekrar saldırıya geçmek isteyen Ruslar, büyük bir hazırlık yapar. Temmuz 1916
· Rusların taaruzu başlar. 2 Eylül 1916
· Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Başkomutan Veliahtı Karl’ın emrine girer.
· Türk Kuvvetleri, Dinyester ırmağının Kuzey kolları olan Zlotalipa ve Narajowka’nın Güneybatısında çarpışmak üzere yerlerini alırlar.
Galiçya bölgesi
· 19'uncu Tümen (57, 72 ve 77'nci alaylar) ile 20'nci Tümen de (61, 62 ve 63'üncü alaylar) Zlotalipa deresi boyunca mevzilerine girer.
· 19'uncu Tümen’in Kuzeyinde Hofmann Kolordusu, 20. Tümen’in güneyinde de Gerok Grubu Kuvvetleri şeklinde teşkil edilirler.
· Galiçya’ya intikalden sonra buradaki Graff von Bothmer Ordular Grubu’na katılmışlardır. Aldıkları emir gereği, Rusların bütün kuvvetleriyle saldırıya geçmesi beklendiğinden Türk kuvvetleri Şümlani-Trosyaniç-Kotow-Pototory hattına çekilmişlerdi. 6 Eylül 1916
· Türk kuvvetleri muharebelere girer. Eylül 1917
· İlk bir haftada kolordunun 1500 kayıp verdiği rivayet edilir. Eylül 1917
· 19'uncu Tümen yurda geri döner fakat 20'inci Tümen ise yurda geri dönmek için Bolşevik ihtilâlini beklemek zorunda kalır. 26 Eylül 1917
Galiçya cephesinde bir asker
Galiçya – Galizien – Cephesi'nde Cevat Paşa
Cevat Paşa 15. Kolordu Komutanı olarak Galiçya cephesinde bulunur. Rivayete göre dönemin Avusturya basınında çıkan bir anekdota göre Viyana sarayında, imparatorun basın dairesi genel müdürü Oskar Montiong, devletin özellikle Slav tebaası tarafından çok sevilen 18. yüzyılda yaşamış Ukraynalı kâhin Mosij Wernyhora'nın kehanetini sık sık hatırlatır.
haydi hep Türk kardeşinle elele!
Tuhaf Kehanet
Bu tuhaf kehanette, bir Türk komutan atına Dinyester'den su içirdiğinde Polonya ayağa kalkacaktır dendiği iddia edilir. Cevat Paşa atını Dinyester'de sular. Savaşın sonunda Polonya devleti doğar ve saray tebası tarafından bu kehanetle ilişkilendirilir.
gaz maskelerine dikkat!
57'nci Alayın İkinci Seferi ve Kısa Bir Çarpışma: Galiçya -Galizien- Cephesi
· 19'uncu ve 20'nci tümenler eksiklikleri giderildikten sonra 15'inci Kolordu adı altında birleştikten sonra 10 Temmuz 1916 tarihinde Galiçya'ya hareket emri verilir. 16 Temmuz'da Uzunköprü'den tren vagonları vatan topraklarından yola çıkar.
· Bin sekiz yü
;z vagon ile taşınan birlikler bir hafta sürecek yolculuğun ardından kendilerini Galiçya cephesinde bulacaktır.
· Yeni oluşturulan bu kolordunun komutanlığına Alb.Yakup Şevki Bey atanır.
· Alb.Yakup Şevki Bey Ekim 1916'da 14'üncü Kolordu'ya atanınca yerine Çanakkale Savaşlarında Müstahkem Mevki komutanlığı da yapmış olan Cevat Paşa (tuğgeneral) getirilir.
· Çanakkale cephesinde İngilizlerin güdümündeki ANZAC (Avustralya – Yeni Zellanda Kuv.) birlikleriyle çarpışan kahraman alay bu sefer Osmanlı Devleti'nin (Dönemin Savaş Bakanı Enver Paşa'nın görüşüne göre Doğu Avrupa'ya güçlü bir birlik göndererek, karşılıklı cephe muharebelerine dönmüş çarpışmaların seyri değişebilir ve Rusya'yı iki türlü hareket tarzına mecbur bırakabilirdi. Ya Rusya sıklet merkezini Doğu Avrupa'ya kaydırmak suretiyle Kafkasya'daki birliklerini eksiltecek, ya da aksi istikametteki Doğu Avrupa cephesindeki birliklerini azaltmayı tercih ederek Kafkasya bölgesinde sıklet merkezi oluşturup hem de iç ayaklanmalara karşı da kuvvet tasarrufunda bulunma olanağı bulabilecekti. İkinci seçeneğin gerçekleşmesi hali Balkanlarda Rus himayesini kaybedecek olan devletlere karşı Osmanlı Devleti'nin elini güçlendirecek ve Balkan savaşlarında kaybedilen topraklar tekrar geri alınabilecekti.) topraklarının Kuzeyine müttefiklerine yardım için gönderilecekti.
· Galiçya görevi esnasında kolordu 12 bin şehit verir. Doksan beş subay, yedi bin er geri kalanı da geri dönemeyenlerden oluştuğu rivayet edilir.
Galiçya'da 15'inci Kolordu'nun 26 Ağustos 1916'daki durumu
Kısa Filistin Cephesi Kronolojisi
· Cemal Paşa komutasındaki ilk Kanal Harekatı başlar. 2 Şubat 1915
· İngiliz kuvvetleri kıyının bir ucundan diğer ucuna kadar raylı sistem döşer ve bu raylı sistemin üzerindeki mitralyözlerle gerçekleştirilen savunma harekâtı çok etkili olur; nihayetinde çıkarma başarısızlıkla sonuçlanır.
· Gereksiz taaruzla zaiyatın artacağından endişe eden Cemal Paşa komutasındaki Osmanlı birlikleri geri çekilerek Gazze – Birüssebi hattında mevzilenir. 15 Şubat 1915
· İngiltere ile Mekke Emiri Şerif Hüseyin arasında Şerif Hüseyin – Mc Mahon Antlaşması imzalanır. Bu antlaşmaya göre İngiltere, Lübnan hariç Arap Yarımadası, Irak ve Suriye’yi kapsayacak bağımsız bir devlet kurulmasını, başına da Şerif Hüseyin’in getirilmesini kabul eder. Ocak 1916
· İngiltere ve Fransa arasında Sykes – Picot Antlaşması imzalanır. 16 Mayıs 1916
· Osmanlı Devleti -ekonomisi iflas etmesine rağmen- Filistin Cephesi’ndeki muharebelerin ve Arap İsyanı’nın devamı süresince tedbir olarak Surre Alayı'nı Mediye'ye gönderir. 1916
· İkinci Kanal Harekâtı Alman Miralay Kreß von Kressenstein komutasındaki on bin kişilik bir kuvvetle gerçekleşir. İlkinden farkı olmaksızın aynı şekilde İngilizler ve Araplar tarafından geri püskürtülen Osmanlı kuvvetleri El Ariş'e çekilmek zorunda kalır. 27 Temmuz 1916
· Osmanlı kuvvetlerine oranla hazırlıklarını daha erken tamamlayan İngiliz generali Allenby Gazze'nin bombardımanı ile taarruza geçer. 27 Ekim 1917
· İngiliz ve Arap kuvvetleri Osmanlı cephesinin sol kanadını düşürmek için, Beer-Şeba üzerine hücum eder. 27 Ekim 1917
Filistin cephesinde Türk pilotlar
· Birüssebi İngilizlerin eline geçer. 31 Ekim 1917
· 5 Kasım Gazze boşaltılır. 5 Kasım 1917
· İngilizler Gazze'yi ele geçirir. 7 Kasım 1917
· Yafa da düşer. 15 Kasım 1917
· İngiliz komutan General Allenby ilerleme hareketini yavaşlatıp, malzemesini ikmal edip kuvvetlerini topladıktan sonra, Kudüs'e karşı taarruza geçer. 8 Aralık 1917
· Kudüs İngilizlerin eline geçer. 9 Aralık 1917
· İngiliz kuvvetleri hazırlıklarını tamamladıktan sonra Filistin cephesinde tekrar faaliyete geçer. Lût gölünün kuzeyindeki Jericho'yu ele geçirir. 21 Şubat 1918
· Suriye'nin kaybıyla sonuçlanacak olan Megiddo Muharebesi başlar. Bu muharebenin önemli özelliklerinden bir tanesi de İngiliz kuvvetlerinin yarı paletli zırhlı araçları kullanmasıdır. Ayrıca yüz doksan bir bine yakın piyadeden oluşmaktadır. Buna karşın Osmanlı ordusu savunması sadece kırk bin silahtan müteşekkil piyade kuvvetinden ibarettir. Eylül 1918
Teslim olan Osmanlı Kudüs Belediye Başkanı ve Müttefik Askeri
· Sadece otuz sekiz günde 560 km. ilerleyen İngilizler'in 5 bin kayıp vererek 75 bin tutsak aldığı rivayet edilir. Eylül 1918
· Şam İngilizlerin eline geçer. 1 Ekim 1918
· Mustafa Kemal'e bağlı birlikler Şam'dan Halep'e geri çekilir. 30 Eylül – 26 Ekim 1918
· Katma Meydan Muharebesi'nde Arap – İngiliz birlikleri Kilis Güneyinde durdurulur. 26 Ekim 1918
· Bu tarihten itibaren Osmanlı ordusunun geri çekilme harekâtı hızlanacak ve Irak'ta Mondros Bırakışması'na (Limni adasının Mon
dros limanında demirli Agamemnon zırhlısında Türk tarafını temsilen Donanma Bakanı Rauf Bey ve müttefikleri temsilen İngiliz generali Caltrophe tarafından imza altına alınmıştır) kadar Musul'da, Suriye bölgesinde ise Adana'da son bulacaktır. 30 Ekim 1918
Filistin cephesinin 1917'deki durumu ve İngiliz ilerlemesi
57'nci Alayın Üçüncü Seferi, Esaret ve Uzun Bir Geri Çekilme: Filistin Cephesi
· Birçok mahalli muharebelere katılır. 29 Temmuz 1917 – 23 Eylül 1918
· İngiliz – Arap kuvvetlerinin Nablus Yarma Taaruzu'ndan sonra mevcudunun dörtte üçünden fazlasını kaybettiği ve muharebe gücünü yitirdiği rivayet edilir.
· Bağlı olduğu 19'uncu Tümen Şeria Nehri'nin kıyısında İngilizlere esir düşer. 23 Eylül 1918
· Türk ordu töresine göre İngilizlere esir düşmeden önce alay sancağının imha edilmesi olasıdır. Akıbeti tam belli değildir.
Genelkurmay'ın yaptığı bilgilendirmeye istinaden hali hazırda Türk Ordusu'nda görevini icra eden birlikler içerisinde 57'NCİ ALAY adlı bir birlik bulunmamaktadır.
Sağlıcakla kalın.
t=”” src=”/content/uploads/14/haber/111AAAEvetbenimlogo Sanat Güneşi.bmp” style=”text-align: center; width: 56px; height: 56px;” /
Çanakkale Savaşı ile ilgili olarak daha ayrıntılı bilgi için 'Sekiz Buçuk Ay Savaşı' adlı ve Galiçya cephesi hakkında bilgi için Galiçya'dan Yedi Tepeli Roma'nın Papa'sına adlı yazımı okuyabilirsiniz.
Not – I: Melburne Savaş Müzesi'nde sergilendiği iddia edilen 57'nci Alay Sancağı hiçbir zaman Avustralya'ya gitmemiş. Alay, Çanakkale Savaşı'nda tamamıyla şehit olmamıştır; fakat çok kayıp vermiş her defasında takviye edilmiştir. Alay sancağı alayla birlikte sırasıyla ilk başta Bigalı, sonrasında Galiçya'da Dinyester ve en son İngilizlere esir düştüğü Filistin'de Nablus şehrinde bulunmuştur.
Not – II: Galiçya bugün Ukrayna devlet sınırları içerisindedir.
Not – III: Araştırmalarımı yaparken 57'nci Alay'ın özellikle Çanakkale Savaşı'ndan sonra görevlendirildiği 15'inci kolordular içerisinde genelde incelendiğini farkettim. Özelden incelemeler mevcut olsa da çok kısıtlı. Filistin cephesi'nde birlikler daha çok ricat (geri çekilme) gerçekleştirdikleri için mevcut kuvvetler karmaşık bir hale bürünmüş olduğunu düşünüyorum.
Not – IV: Filistin cephesinde savaşmış bir teğmen:
"Halep'ten aşağıya doğru Aden'e kadar olan yerler bizim idi. Ecdadımızın asırlarca harp ederek kazandığı bu yerler kafasız adamların elinde bizden uçtu gitti. Filistin'deki kıtalara iyi bakılsaydı cephenin düşmesine imkân yoktu. Sonradan öğrendik ki, birçok yerlerde tek kurşun dahi atmadan teslim olmuşlar. Yalnız cephemizin sol tarafında bulunan Mustafa Kemal Paşa'nın ordusu bozulmadan ve İngilizlere ağır zayiat verdirerek Halep'e kadar geri çekilmiş. Zira o büyük kumandan askerine iyi bakıyormuş. Bizimkiler gibi aç ve sefil bir vaziyette değillermiş. Askere bakılmazsa işte netice budur. Zaman gelecek bunlar okunacaktır. Daha yazılacak çok şeylerim var, ama bir türlü yazamıyorum." *
* 'Bu Defa Ne için Harp Edeceğimi Biliyorum' P.Tğm. İbrahim SORGUÇ İş Bankası Kültür Yayınları Birinci Baskı Mayıs 2010 Sayfa: 25
Not – V: Megiddo Muharebesi (Nablus Yarma Taaruzu) sonucunda Osmanlı Devleti tüm Suriye'yi kaybetmiştir.
KAYNAKÇA
http://www.firstworldwar.com/battles/dardanelles_feb15.htm
http://www.historylearningsite.co.uk/gallipoli.htm
http://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir.php?kim=churchill
http://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87anakkale_Sava%C5%9F%C4%B1
http://www.dersteknik.com/2013/03/gun-gun-canakkale-savasi-konu-anlatimi.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Jewish_Legion
http://www.anzac.com/battle_of_gallipoli.html
http://www.canakkale.gov.tr/497/alcitepe-kirte-savaslari
http://e-kitap.canakkale.gov.tr/gallipoli/index.html
http://www.geliboluyuanlamak.com/258_Tegmen-Remzi-nin-Hatiralarinda-Zigindere-Muharebeleri-(M–Sahin-Aldogan).html
http://www.kemahtarihi.com/?Syf=18&Hbr=153300
http://www.canakkalekutup.gov.tr/belge/1-102117/kerevizdere-muharebeleri.html
http://www.gallipoli1915museum.com/index.php?lang=tr
http://www.timas.com.tr/kitaplar/edebiyat/roman/57-alay-galicya.aspx
http://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Osmanli-Hikayeleri-Detay-GALICYA_CEPHESINDE_BIR_TURK_COCUGU-382.aspx
http://www.birazoku.com/57-alay-galicya
http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/printnews.aspx?DocID=316211
http://www.birazoku.com/57-alay-filistin
http://tr.wikipedia.org/wiki/Megiddo_Muharebesi_(1918)
http://www.sabah.com.tr/Yasam/2010/10/02/filistinde_18_osmanli_sehidi
http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/1562/16965.pdf
http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0kinci_Kanal_Harek%C3%A2t%C4%B1
http://tr.wikipedia.org/wiki/Birinci_Kanal_Harek%C3%A2t%C4%B1
http://tr.wikipedia.org/wiki/Cevat_%C3%87obanl%C4%B1
http://tr.wikipedia.org/wiki/Sina_ve_Filistin_Cephesi
http://www.nurettinalp.com/?p=72
http://siyasetimilliye.blogspot.com/2013/03/filistin-cephesi-hezimeti-ve-mustafa.html
http://www.frmtr.com/tarih/1232396-57-alay-sehit-olmadi-tsk-resmi-aciklama-yapti.html
Susuz Aslanlar: 57. Alay
Alıntı:
Sayfa Düzeni: Tevfik Yalçın
evetbenim@gmail.com
