Darülbedayi’den Şehir Tiyatrosu’na
Mesleğimi Gazeteci olarak seçtim. Herkesin bir utkusu vardır. Benim de utkum gazeteci olmaktı. Bunu başardığımı sanıyorum. Büyük ustalar ile çalıştım. Ahmet Emin Yalman, Falih Rıfkı Atay, Bedii Faik, Nadir Nadi. Bunlar gazete sahipleri idi. Kim dergisi beni bu meslekte çok yönlü olmamı sağladı. Orhan Birgit, Ali İhsan Göğüş, Şahap Balcıoğlu, Aziz Nesin, İlhan Selçuk, Yön Dergisi ve Doğan Avcıoğlu gibi mesleğin ustaları ile çalıştım. 60. Yıla ulaşan bu sanat yaşamımda yazar ve eleştirmen olarak Türk ve Dünya sanatı ile ilgilendim. Araştırmalar yaptım.Bütün bunları yaparken sanat yaşamımda iki önemli rehberim vardı.Biri Muhsin Ertuğrul diğeri de şimdi Çok değerli yapıtından söz edeceğim Özdemir Nutku’ydu. Yurt dışındaki konuşmalarımda, konferanslarımda, katıldığım festivallerdeki seçici kurul üyeliklerimde sanatımızı tanıtma görevini hiç elden bırakmadım. Deneysel tiyatro akımlarını ülkemizde basın yolu ile tanıttım. Doğu Batı sentezinin anlamını iyi biliyordum. Bunlar, dış ülkelerdeki konferanslarımda ilgi uyandırmıştı.
BİR DÜNYA REKORTMENİ
Muhsin Ertuğrul, modern Türk tiyatrosunun kurucusudur. Onun da dünya tiyatrosunu harmanladığınıçok iyi biliyorum. Onun için Muhsin Ertuğrul’u rehber olarak seçtim. Onun gittiği yoldan gittiğim için. Bir akademisyen olarak Prof. Dr. Özdemir Nutku tiyatro sanatını bütün yönleri ile kavrayıp bu alanda aşılması güç 132 kitabı ile belki de bir dünya rekortmenidir. Eğitimci, yazar, yönetmendir. Nutku, eleştirmen ve çevirmen olarak da önemli yapıtlar ortaya koymuştur. Sahnelediği pek çok oyunun yanı sıra, araştırma, inceleme ve çevirileriyle de ödüller kazanmıştır. Ülkemizde olduğu kadar yurtdışında da sahneye koyduğu oyunlar, verdiği ders ve konferanslarla tanınmaktadır.
Asırlık Çınar diye adlandırdığımız İstanbul Şehir Tiyatroları’nın 100. yılı kutlandı. Bana göre bu 100 yıla katkı sağlayan, İş Bankası Yayınları arasında çıkan, altın değerinde bir çalışma var şimdi elimde.Özdemir Nutku’nun yazdığı ve Türk tiyatrosunun belleğini oluşturan bir yapıt: Darülbedayi’den Şehir Tiyatrosu’na. Türk tiyatrosunun tarihinin anlatıldığı bu çalışma ilk kez 1969’da yayınlandı. “Darülbedayi’nin 50. yılını anlatıyordu”. Belgeleriyle eksiksiz ilk ve tek önemli bir çalışmaydı. Daha sonra bu yapıt 1993’te TC. Kültür Bakanlığı, Tiyatro Araştırma – İnceleme Ödülü’nü kazandı.
KURULUŞTAN GÜNÜMÜZE…
Darülbedayi, İstanbul Şehremini Op. Dr. Cemil Topuzlu tarafından kuruldu (1914). Özdemir Nutku’nun bu kitabında kuruluşundan günümüze kadar yapılan sanatsal çalışmaların kronolojik tarih sırasına göre değerlendirildiğini görüyoruz. O yıllara göre, Andre Antoine (1858-1943) ülkemize geldi ve Darülbedayi’nin kuruluşunda bulundu. Batının önemli tiyatro yönetmeniydi. Ancak bir yıl kalabildi. 1. Dünya Savaşı çıkınca ülkesine dönmek zorunda kaldı. Böyle bir geri dönüş olmasaydı, çağdaş tiyatro anlayışı ile geleneksel türk tiyatrosu başlangıçta daha farklı boyutlarda biçimlenirdi. Darülbedayi ile Darülelhan Osmanlı’nın son döneminde bir yenilikti.
YÜZ YILLIK TİYATRO ÇINARI
Kitabın birinci bölümü 1966’da son buluyor. Bu yıldan başlayarak Prof. Dr. Özdemir Nutku Türk tiyatrosunun Çınarı diye adlandırdığımız şehir tiyatroları ile ilgili, bütünüyle tamamlayıcı bilgiler içeren ikinci bölümüyle Türk tiyatrosunun çınarına sağladığı katkı, nice yüzyıllara ulaşacağına inanıyorum. Tarihsel bir yüzyılı tamamlayan kuruluşundan beri içinde bulunan bir Muhsin Ertuğrul gerçeği vardır. Bu çınara büyük emek veren bir ustanın yeşerip yaşattığı yüzyıllık tiyatro çınarının özverili çalışmaları, katkılarını esirgemeyen ve görev alan tiyatro emekçilerinin bayrağını taşımanın önemi ortadadır. Cumhuriyet aydınlanması ile birlikte Muhsin Ertuğrul’un modern Türk Tiyatrosu olarak, şehir tiyartrolarını yine arkadaşları ile birlikte kurup geliştirmesi bir tarihsel tiyatro olgusudur. İşte bu yüzyıl, Özdemir Nutku gibi bir akademisyen tiyatro bilimcisinin çalışması ile gün ışığına çıkıyor. Gençlere, tiyatro bilimcilerine, sanatçılarına gelecek kuşağa bir belge olarak kalacak olan “Darülbedayi’den Şehir Tiyatrosu’na” adlı çalışması ile Türk tiyatrosuna Özdemir Nutku’nun bir armağanıdır. İş Bankası Yayınları arasında çıkan bu yapıt ayrıca övgüye değer niteliktedir.
Hayati Asılyazıcı
hayatiasilyazici@yahoo.com
AYDINLIK GAZETESİ: Alıntı
26 Temmuz 2015, 10:17
