Savaş Karşıtı Bir Oyun; ÖLÜLERİ GÖMÜN
Hayati Asılyazıcı
İstanbul Devlet Tiyatrosu ABD’li yazar Irwin Shaw’un “Ölüleri Gömün” adlı oyununu ramp ışıklarına çıkardı. İzlediğimiz “Ölüleri Gömün” oyunu; Avusturyalı yazar Hans Chlumberg’in “Verdün Mucizesi” (1932) adlı oyunundan esinlenerek yazdığı ilk oyunudur.(1936)
Chlumberg’in oyununda, savaşta ölmüş askerlerin yirmi yıl sonra dirilip mezarlarından çıkması anlatılıyordu. Shaw ise oyununda, savaşta ölen ve gömülmeyi reddeden altı ölü askeri anlatıyor.Oyun, militarizme ve savaşa karşı gerçek üstü protestoyu yansıtmaktadır.
Savaşın toplumları nasıl çıkmazlara sürüklediği, ekonomik ve sosyal bunalımlara neden olduğu bilinmektedir. Irwin Shaw daha çok I.Dünya Savaşı’na karşı bu oyunu betimlemiştir.
I.Dünya Savaşı’nda Almanya ile birlikte Osmanlı İmparatorluğu büyük bir çözülüş ve dağılma yaşadı. Bu savaşta tek başarımız Mustafa Kemal’in ve onun yönetimindeki askerlerin Anafartalar’da gösterdikleri olağan üstü başarıdır. Kurtuluş Savaşı ise bütün Avrupa ülkelerine karşı (Sovyetler Birliği dışında) kanla kazanılmış Kuvay-i Milliye Destanı’dır. II.Dünya Savaşı’nı anlatan savaş karşıtı oyunlar, savaşı anlatan oyunlar yazıldı. Bunlardan iki ünlü yazar Arbuzof ve Rozov’dur.
“Ölüleri Gömün” adlı oyunu yadsıtacak (inkar edecek) kadar büyük katliamın yapıldığı Avuşviç kampı unutulmamalıdır. Bu kampın artısı Treblinka, Muabet kamplarıdır. Bu kamplar birer cehennemdi. İnsanlar yakılıyor ve öldürülüyorlardı. Almanya’da altı milyon asker ve sivil ölmüş, Rusya’da yirmi altı milyon asker ve sivil yaşamını yitirmiştir. Moskova’da Mareşal Kutuzov caddesindeki yirmi altı milyonun kimliğini yazan bir müze vardır.
İnsanlık dramının savaş ile ne durumlara düştüğünü anlatan gerçek kamp ve müzeler işte bu savaşın iğrençliğini çok iyi anlatmaktadırlar.
“Ölüleri Gömün” yeni bir uyarı oldu. Biz 1936’lara giderken II..Dünya Savaşı’nın korkunçluğunu, Vietnam Savaşı’nı ve Irak Savaşı’nı nasıl unutabiliriz?
Şakir Gürzumar’ın yorumunda oyun kollektif bir başarıyı sergiliyor. Bununla birlikte karakterlerin çizimi ve çözümünde takım oyunculuğunun önüne çıkan sanatçılarda vardı. Söz gelimi Civan Canova, Salih Dündar Müftüoğlu, Ali Ersin Yenar ve genç yeteneklerden “Martha Webster” rolünde Gözde Okur, “Er Webster” rolünde Cenk Demirel ikilisi.
Behlül Dane Tor’un mekan koşulsuzluğuna karşın sahne tasarımı, Nalan Alaylı’nın giysi tasarımı oyuna katkı sağlıyordu. Işıkta Yakup Çartık, müzikte Cenk Taşkan başarıları ile dikkati çektiler.
“Ölüleri Gömün”de yönetmen ile iyi bir çözümleme getiren Selen Korat Birkiye dramaturgide gereğince başarılıyd.
Ölüleri Gömün
Yazan: Irwin Shaw
Çeviren: Coşkun Büktel
Yöneten: Şakir Gürzumar
Dekor Tasarımı: Behlüldane Tor
Giysi Tasarımı: Nalan Alaylı
Işık Tasarımı: Yakup Çartık
Müzik: Cenk Taşkan
Hareket Düzeni: Alparslan Karaduman
Dramaturg: Selen Korad Birkiye
Yönetmen Yardımcıları: Ezgi Yentürk, Başak Özyönüm,
Merve Durgun
Sahne Amiri: Cem Kenar
Işık Kumanda: Cenk Taşkan
Kondüvit: Tankut Saraçoğlu
Aksesuar Sorumlusu: Tuncay Kuyaş
Rol Dağılımı:
Ekrem Tuna Öztunç, Murat Barış Kavrukkoca, Umut Tabak, Cenk Demirel, Can Baykan, Ozan Özcan, Yasemin Atasu,
Hilal Özbay, Gözde Okur, Pelin Gülmez, Burcu Salihoğlu, Berrin Arısoy Akhasanoğlu, Musa Uzunlar, Dündar Müftüoğlu,
Civan Canova, Ömer Hüsnü Turat, Ali Fuat Çimen, Cengiz Daner, Emre Emin Aravi, Burak Yıldız, Mehmet Onur Büyüktopçu, Serkan Özcan, Alper Saylık, Fatih Koşkan, Gökhan Türkal, Can Güvenç, Akın Altın, Ediz Baysal, Erdinç Tok, Erdal Bilingen,
Alper Saylık, Can Güvenç, Gökhan Türkal, Ali Ersin Yenar, Ebru Kaymakçı, Seda Çavdar, Cansu Dağdelen,Yasemin Yalçınkaya, Ahmet Taşdemir, Birol Engeler, Ersin Umut Güler
Oyun Fotoğrafları: Devlet Tiyatroları
Haber düzenleme: Tevfik Yalçın evetbenim
bilgi@evetbenim.com