TÜRK TİYATROSU'NUN ACI KAYBI
Beklan Algan'ı kaybettik
HAYATİ ASILYAZICI
Türk Tiyatrosu, önemli bir yönetmenini kaybetti. Ülkemizin en eski ve köklü kurumlarından Şehir Tiyatroları'nda birçok yeniliklere ve girişimlere adını yazdıran Beklan ALGAN (1933 – 27 Eylül 2010) yok artık aramızda. Bir yenilikçiydi Beklan Algan. Muhsin Ertuğrul yönetimindeki Şehir Tiyatroları'na, eşi Ayla Algan'la birlikte katıldı. Bu kurumda ilk kez oynanan Bertold Brecht'in “Sezuan'ın İyi İnsanı” adlı epik tiyatro örneğinin önemli yapıtlarından birini sahneye koydu. Ödenekli tiyatroda Brecht ilk kez oynuyordu. Bu bir yenilikti Türk Tiyatrosu'nda. Gösterim çok başarılı oldu, oyun büyük yankı uyandırdı. Komünizmle Mücadele Derneği üyelerinin baskınına uğradığı, Ayla Algan'ın başrol oynadığı oyunda, çok ünlü sanatçılar da rolleri paylaşıyorlardı. Gala gösteriminde, bu satırların yazarı da oradaydı. Komünizmle Mücadele Derneği yöneticileri ve yandaşları, oyunu bastılar, gösterimin durmasını sağladılar. Sahne arkasına gidip oyunculara saldırdılar. Oyuncular, kendilerini savunmak zorunda kaldılar. Ben oyundan ayrılıncaya kadar, emniyet görevlileri gelmemişti. Baskının yapıldığı gece, konuk olarak oyunu izleyenler arasında Ceza Hukuku Profesörü Sulhi Dönmezer'de vardı. Oyun durduruldu, savcılık soruşturma açtı. Bilirkişi oluşturuldu, oyunda komünizm propagandası olup olmadığı araştırılacaktı. Bilirkişi Başkan Sulhi Dönmezer'di. Oyun aklandı; “Sezuan'ın İyi İnsanı” yeniden tekrar oynanmaya başladı. Bertold Brecht'in politik görüşüyle, oyunu karıştıranlar, faşist görüşlü olanlardı.
SEZUAN'IN İYİ İNSANI
“Sezuan'ın İyi İnsanı”, (1963 – 64)döneminde sahnelenmişti.
Beklan Algan, bir maden mühendisi olan babası tarafından, Robert Koleji'ni bitirince ABD'ye mühendislik eğitimi için gönderilmiş, Ayla Algan'la birlikte “New York's Actors Repertory Theatre” ve “New York Actor Studio”da tiyatro eğitimi aldı. Çeşitli tiyatrolarda çalıştı. 1960'ta Beklan – Ayla Algan çifti yurda döndüler. 1961'de ikili İstanbul Şehir Tiyatrolarına girdi. İlk yılında Jean Anoulh'in “Jean D'arc”, Sartre'ın “Sinekler”, Shakespeare'den “Macbeth”, Dürrenmat'tan “Fizikçiler”, Heinar Kıpphardt'tan “Oppenheimer Olayı” adlı oyunları sahneye koydu. Çok başarılı yorumlarıyla ilgi çeken reji anlayışıyla bir biçemi (üslubu) olduğunu gösterdi.
TUTKUSU DENEYSEL TİYATROYDU
Beklan Algan'ın bir tutkusu da “Deneysel Tiyatro”ydu. Yine Muhsin Ertuğrul'un desteğinde Tepebaşı Deneme Sahnesi'ni kurdu. Burada, Zeynep Oral'ın yazdığı “Adsız Oyun” (1975)'te oynandı. Beklan Algan, deneme tiyatrosu ile bir ilki gerçekleştirdi, yönetmen olarak. Algani'ı, benim Genel Sanat Yönetmenlik dönemimde, B. Brecht'in “Cesaret Ana” adlı önemli bir oyununda, olağanüstü başarı kazandı. 1966'da M. Ertuğrul'la birlikte Şehir Tiyatrolarından, Alganlar da ayrıldı. M. Ertuğrul yönetimindeki LCC de Tiyatro Bölümü'nü yönetti. LCC'de 1968'de “Marat/Sade”ı başarıyla yönetti. 1980'de Almanya'ya gitti, Berlin Schausühn Tiyatrosu'nda (1982) “Kurban” oyununu yönetti. 1988'de Şehir Tiyatroları'na döndü, Tiyatro Araştırmaları Laboratuvarı (TAL) kurdu ve yönetti. Emekli olduktan sonra eğitmenliğini sürdürdü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hematoloji B Servisi'nde tedavi gören, usta tiyatro, sinema oyuncusu, yazar, yönetmen Beklan Algan 27 Eylül günü yaşamını yitirdi. 50 yıllık arkadaşlığımız ve dostluğumuzu hep anımsayacağım…
